Kraamtijd
De bevalling is achter de rug. Jij en je kindje gaan nu de kraamtijd in. Wat kun je verwachten in deze periode? Welke controles krijgen jij en je baby en welke zorgverleners zijn daarbij betrokken? En wat kan je doen om zo goed mogelijk te herstellen?
De kraambed
De eerste 10 dagen na je bevalling heet het kraambed. In deze periode ondersteunen en begeleiden de verloskundige en de kraamverzorgende jou en de rest van je gezin om jullie een goede start te geven. De kraamverzorgende doet controles bij jou en houdt de temperatuur, kleur, het plassen, poepen en gewicht van de baby in de gaten. Ook krijg je ondersteuning bij de voeding en wordt er voor rust en regelmaat gezorgd. Je krijgt informatie over de verzorging van de baby, zodat je aan het einde van het kraambed zelf de baby kan verzorgen. Ze zorgt tevens voor de primaire hygiëne in het huis door het uitvoeren van licht-huishoudelijke taken.
De verloskundige is medisch eindverantwoordelijk voor de zorg tijdens de kraamtijd. Die komt een aantal keer langs om met jou, je partner en eventueel de kraamverzorgende te bespreken hoe het gaat met jou, je baby en je gezin.
Je bent kraamvrouw tot 6 weken na je bevalling. Lichamelijk, emotioneel en sociaal gezien verandert er veel. Deze veranderingen zijn de eerste twee weken na de bevalling het meest merkbaar. Je kan een afspraak met ons maken voor een nacontrole. Deze afspraak plannen wij bij het afsluiten van het kraambed en vindt plaats op de praktijk ongeveer 6 weken na je bevalling. Tot die tijd zijn wij verantwoordelijk voor jou als zorgverleners en zijn wij telefonisch bereikbaar voor vragen.
Kraamzorg
Wij adviseren om de kraamzorg vroeg in de zwangerschap (voor 16 weken) aan te vragen. Controleer eerst met welke kraamzorg(organisaties) jouw verzekering een contract heeft. Kraamzorg wordt vanuit de basisverzekering vergoed. Wel kan er een wettelijke eigen bijdrage gerekend worden. Deze bijdrage wordt jaarlijks vastgesteld. Wij adviseren je hierover contact op te nemen met je zorgverzekeraar. Bij sommige aanvullende verzekeringen worden deze kosten wel vergoed.
Er zijn in Leiden en omgeving verschillende kraamzorgorganisaties waarbij je je kan aanmelden. Hieronder een paar suggesties:
Mocht je behoefte hebben aan een kleinere organisatie of ZZP-er, dan is dat ook mogelijk. Via de website van Kraamzorg 1op1 kun je een oproep plaatsen. Kraamverzorgenden kunnen hierop reageren.
Verloskundige
In de eerste week na de bevalling komen wij ongeveer om de dag langs om met je te bespreken hoe het met jou en je baby gaat. We doen lichamelijke controles bij moeder en baby, bespreken de rapportage van de kraamzorg, evalueren de voeding en bespreken de bevalling na. Tevens gaan we in op de transitie naar het ouderschap. Indien nodig stellen we gezamenlijk een plan op voor de komende dagen.
Belangrijk om te weten is dat wij als verloskundige je eerste aanspreekpunt zijn in de kraamtijd. Mocht je je ergens zorgen over maken of vragen hebben, dan zijn wij hiervoor 24/7 bereikbaar. De kraamverzorgende zal ook contact met ons opnemen indien zij zich ergens zorgen over maakt. Neem in ieder geval contact met ons op in de volgende gevallen:
- Als je plotseling veel bloedverlies hebt (maandverband binnen 30 minuten vol).
- Als je temperatuur hoger is dan 38 graden.
- Als één van je benen dik, rood en/of pijnlijk is.
- Als je klachten hebt die kunnen wijzen op een hoge bloeddruk, zoals: sterretjes zien, hoofdpijn, misselijk / overgeven, pijn in bovenbuik of tussen de schouderbladen, plots veel vocht vasthouden.
- Als je je somber, boos of geprikkeld voelt.
- Als de huid of het oogwit van de baby binnen 24 uur na de bevalling geel kleurt.
- Als de lippen, tong en binnenkant van de mond van de baby blauwpaars kleuren of de baby zichtbaar benauwd / kortademig is.
- Als de temperatuur van de baby lager is dan 36 graden of hoger dan 38 graden.
- Als de baby spuugt met een krachtige boog of na elke voeding veel melk teruggeeft.
Zie voor een overzicht ook de signalenkaart opgesteld door onze beroepsvereniging de KNOV www.deverloskundige.nl/uploads/deverloskundige.nl/knov_client_downloads/118/file/KNOV_postnatale_zorg_patientveiligheidskaart_LR[1].pdf
Moeder
Je bent kraamvrouw tot 6 weken na de bevalling, maar het gehele herstel duurt langer en is afhankelijk van je gezondheid, leeftijd, situatie en verloop van de bevalling. Lichamelijk, emotioneel en sociaal gezien verandert er veel na de geboorte van een kind. Het is daarom belangrijk om in de kraamperiode voldoende rust te nemen om te herstellen en je aan te passen aan alle veranderingen. Je kunt in de kraamtijd last hebben van de volgende ongemakken:
- Bloedverlies. Tot 6 weken na de bevalling kun je vaginaal bloedverlies hebben. Je kunt ook stolsels verliezen, soms wel zo groot als een vuist. Dit komt door de wond op de plek in je baarmoeder waar de placenta zat. Neem bij overmatig bloedverlies contact op met je verloskundige (binnen 30 minuten een maandverband vol of het verlies van 2 of meer grote stolsels).
- Naweeën. De eerste dagen na de bevalling kun je last hebben van naweeën, vooral tijdens en na het geven van borstvoeding. Dit zorgt ervoor dat de baarmoeder weer kleiner wordt tot de grootte van voor de zwangerschap. Mocht je veel last hebben van naweeën mag je hier zo nodig paracetamol voor gebruiken, ook als je borstvoeding geeft.
- Urineverlies. Het kan voorkomen dat je niet voelt dat je moet plassen en hierdoor ook urineverlies kan hebben. Het gevoel van aandrang komt in de loop van de eerste week na de bevalling steeds meer terug. Ga elke paar uur (voor de voeding van de baby) naar het toilet om een te volle blaas en zo urineverlies te voorkomen.
- Ontlasting. 3 tot 4 dagen na de bevalling komt de ontlasting meestal weer op gang. Mocht dit niet het geval zijn, neem dan contact op met je verloskundige.
- Stuwing. Rond dag 3 tot 5 na de bevalling worden je borsten zwaar en gespannen door verhoogde doorbloeding en het op gang komen van de borstvoeding. Stuwing komt ook voor bij vrouwen die geen borstvoeding geven. Meestal gaat de stuwing vanzelf over na 1 of 2 dagen. Mocht je veel last hebben van stuwing zal je verloskundige en kraamverzorgende hier adviezen over geven.
- Emoties. Door veranderingen in je hormonen na de bevalling kun je in de eerste week last hebben van kraamtranen, dit wordt ook wel de ‘babyblues’ genoemd en gaat meestal na een aantal dagen vanzelf weer over. Mocht je je erg somber, boos of geprikkeld voelen, bespreek dit dan met je verloskundige.
Meer informatie vind je in onderstaande folders: www.deverloskundige.nl/uploads/deverloskundige.nl/knov_client_downloads/118/file/KNOV_postnatale_zorg_patientveiligheidskaart_LR[1].pd
www.deverloskundige.nl/over-deverloskundige/subtekstpagina/290/net-bevallen-de-kraamperiode
Baby
De overgang van de baarmoeder naar de buitenwereld is voor de baby een grote verandering, maar een gezonde baby zal zich goed hieraan aanpassen.
Huilen en troosten. Een gezonde baby huilt om aan te geven dat hij/zij ergens last van heeft. Dit kan zijn: honger, een volle luier, darmkrampen, te warm / koud, behoefte aan troost en aandacht. Je kunt je baby troosten door hem/haar op te pakken en dicht tegen je aan te houden, het liefst zonder kleding waardoor er direct huid-op-huid-contact is. Zachtjes zingen of praten kan de baby geruststellen.
Darmkrampjes. Veel baby’s hebben darmkrampjes, dit is normaal. De darmen zijn nog niet gewend aan het verwerken van voeding en hierdoor kunnen er krampjes ontstaan. De ene baby zal hier meer last van hebben dan de ander. Er is geen behandeling hiervoor, maar je kunt de krampjes wel verzachten door:
- Troosten (zie ‘huilen en troosten’)
- Zacht masseren van het buikje door rondjes te maken met de klok mee.
- De knietjes naar de buik brengen of fietsbewegingen maken met de beentjes.
Slapen. Een pasgeboren baby heeft behoefte aan 18 tot 20 uur slaap per dag. De eerste weken na de geboorte wordt je baby gemiddeld elke 2 tot 3 uur wakker, ook in de nacht. Daarna komt er waarschijnlijk meer tijd tussen de voedingen en zal de baby langer slapen. Uiteindelijk zullen de meeste baby’s na 4 tot 5 maanden in de nacht doorslapen (hiermee bedoelen we 5 tot 6 uur slaap aan één stuk).
Temperatuur. Nadat je baby is geboren kan het enkele dagen duren voordat hij/zij goed de eigen temperatuur in stand kan houden. Een goede omgevingstemperatuur van 18 tot 21 graden en het gebruik van kruiken kan hierbij hem/haar ondersteunen.
Hielprik en gehoorscreening
In de eerste week na de bevalling krijgen alle baby’s in Nederland de hielprik en de gehoorscreening aangeboden. Er zijn geen kosten aan de onderzoeken verbonden. Aan het eind van de zwangerschap krijg je informatie over deze onderzoeken tijdens je afspraak op het spreekuur.
Voor de hielprik wordt (in de regio Leiden) door de verloskundige in de eerste week na de geboorte een paar druppels bloed afgenomen uit de hiel van de baby. Via het hielprikonderzoek kunnen ernstige ziekten worden ontdekt. De ziekten komen niet vaak voor en zijn niet te genezen. Wel is het belangrijk dat deze ziekten snel na de geboorte worden ontdekt, zodat behandeling door middel van medicatie of dieet op tijd kan worden gestart voordat er schade aan de lichamelijke / verstandelijke ontwikkeling ontstaat. Indien er geen afwijkingen gevonden worden ontvang je hier binnen 5 weken bericht van via de post. Mocht er wel sprake zijn van een afwijkende of onduidelijke uitslag, dan zal de huisarts hierover contact met je opnemen. Mocht je meer willen weten over de hielprik, kijk dan op www.pns.nl/hielprik.
In de eerste maand na de geboorte wordt de gehoortest bij de baby afgenomen door het Centrum voor Jeugd & Gezin (CJG). Met deze test wordt gemeten of het gehoor van de baby goed is aangelegd. Mocht je meer willen weten over de gehoorscreening, kijk dan op: www.pns.nl/gehoortest-baby-x.
Regelen
De geboorteaangifte van het kind moet binnen 3 werkdagen gedaan zijn bij de gemeente waar het kind is geboren (de dag van geboorte zelf telt niet mee). De aangifte kan gedaan worden door partner of een ander persoon die aanwezig was tijdens de geboorte van het kind. Meer informatie vind je via: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aangifte-geboorte-en-naamskeuze-kind/vraag-en-antwoord/aangifte-geboorte.
Tot het kind 18 jaar is het kind gratis meeverzekerd voor de zorgverzekering op de polis van één van de ouders. Hiervoor is het wel belangrijk dat je het kind zo snel mogelijk na de geboorte, maar in ieder geval binnen 4 maanden, bijschrijft bij je verzekering (of die van je partner). Je kunt hiervoor contact opnemen met de desbetreffende zorgverzekeraar.
Nacontrole
Bij het afsluiten van de kraambed bespreken we de mogelijkheid tot een afspraak voor een nacontrole 6 weken na de bevalling. Hierbij zullen wij je herstel bespreken en controleren, de zorg evalueren en eventueel anticonceptie voorschrijven.
Meer informatie over anticonceptie na de bevalling vind je op onderstaande websites:
www.deverloskundige.nl/net-bevallen/subtekstpagina/92/anticonceptiemiddel-kiezen/
